Η Λεμφοθεραπεία είναι η θεραπεία αποκατάστασης του Λεμφικού Οιδήματος και είναι μία μορφή θεραπείας που ανήκει στο χώρο της Φυσιοθεραπείας και αποκατάστασης.
Η ιστορία της Λεμφοθεραπείας
Απο αρχαιοτάτων χρόνων πρώτοι οι Έλληνες γνώριζαν και μιλούσαν για τα λευκά αγγεία σε αντιδιαστολή των κόκκινων και μπλε αγγείων του κυκλοφορικού συστήματος. Ο Ιπποκράτης γνώριζε και μιλούσε για το λευκό αίμα ωστόσο το λεμφικό σύστημα επαναπροσδιορίστηκε πολύ μετά στις αρχές του 17ου αιώνα. Κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα άρχισε να μελετάται και να ανακαλύπτεται η φυσιολογία του λεμφικού συστήματος, το πως δηλαδή δημιουργείται, το πως λειτουργεί και το πως μεταφέρεται η λέμφος. Πολύ γρήγορα έγινε κατανοητό ότι το λεμφικό σύστημα δεν είναι υπεύθυνο μόνο για την μεταφορά του λεμφικού υγρού αλλά είναι υπεύθυνο επίσης και για την ισορροπία των υγρών του σώματος μας και για την άμυνα του οργανισμού, όπως μεταξύ άλλων για το φιλτράρισμα και την αποβολή από τον οργανισμό άχρηστων και βλαβερών στοιχείων.
Οι μελέτες που έγιναν στον 20ο αιώνα κατέδειξαν τα διάφορα στάδια του λεμφοιδήματος, όπως και την ανάγκη για καλύτερες χειρουργικές τεχνικές ως προς την αφαίρεση των λεμφαδένων και πιο σύγχρονες μεθόδους και τεχνικές ακτινοβολίας έτσι ώστε να μην καταστρέφονται οι ιστοί.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ηπιότερα και πιο αναστρέψιμα οιδήματα. Ωστόσο, όλη αυτή η εμπειρία επί σειρά ετών πάνω στην φαρμακευτική και χειρουργική αντιμετώπιση δεν μπορούσε από μόνη της να δώσει την λύση στο οίδημα. Έτσι εμφανίστηκε η συντηρητική αγωγή σε συνέχεια της θεραπείας, η πλέον γνωστή και ως λεμφοθεραπεία.
Την δεκαετία 1960 δημιουργήθηκε μια μορφή θεραπείας της αποκατάστασης του Λεμφικού Οιδήματος από τρεις καθηγητές- θεραπευτές: Prof.Földi, Asdonk και Vodder.
Στις μέρες μας, η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται κυρίως σε Οίδημα που εμφανίζεται στα άνω και κάτω άκρα, στα γεννητικά όργανα, στο πρόσωπο αλλά και στην κοιλιά, το γνωστό και ως λεμφοίδημα.
Τι είναι το Λεμφοίδημα;
Το Λεμφοίδημα είναι η σταδιακή συσσώρευση λεμφικού υγρού σε μια περιοχή του σώματος που δεν μπορεί να διοχετευτεί μέσω του λεμφικού συστήματος στη κυκλοφορία, με αποτέλεσμα την δημιουργία πρηξίματος-οιδήματος. Η λεμφοθεραπεία, σε συνέχεια της θεραπείας, έρχεται να βοηθήσει στην καλύτερη λειτουργία των λεμφαγγείων και να επιταχύνει την λεμφική παροχέτευση. Ακολούθως γίνεται περίδεση του άνω ή κάτω άκρου με σκοπό τη διατήρηση της καλύτερης λεμφικής κινητικότητας.
Πρωτογενές και Δευτερογενές Λεμφοίδημα: Τί είναι και ποιες οι διαφορές τους;
Το πρωτογενές λεμφοίδημα είναι αποτέλεσμα εκ γενετής δυσπλασίας του λεμφικού συστήματος όπως η Υποπλασία, η Υπερπλασία, η Απλασία των λεμφαγγείων ή και των λεμφαδένων.
Από την άλλη, το δευτερογενές λεμφοίδημα, που είναι και συχνότερο, είναι αποτέλεσμα τραυματισμού ή εκτομής των λεμφαδένων μετά από χειρουργικές επεμβάσεις κακοήθων νεοπλασιών του μαστού-μαστεκτομή, γυναικολογικών-υστερεκτομή, ή του προστάτη.
Επίσης το δευτερογενές λεμφοίδημα μπορεί να είναι επακόλουθο της ακτινοθεραπείας. Στο σημείο που οι λεμφαδένες έχουν αφαιρεθεί, επέρχεται διακοπή στη συνέχεια του λεμφικού συστήματος, με αποτέλεσμα τη δημιουργία παράπλευρου δικτύου το οποίο παροχετεύει τη λέμφο. Αυτό βέβαια σε όλες τις περιπτώσεις δεν είναι αρκετό, με αποτέλεσμα και σε συνδυασμό με την καταπόνηση του σύστοιχου άκρου τη δημιουργία Λεμφοιδήματος (δευτερογενούς).
Λεμφοίδημα: Ποια είναι τα στάδια του;
- Στο πρώτο στάδιο του λεμφοιδήματος έχουμε ένα ελαφρύ οίδημα το οποίο είναι μαλακό και προκαλεί εντύπωμα του δακτύλου μετά την πίεση που θα του ασκηθεί. Αυτό το οίδημα υποχωρεί σχετικά εύκολα με την τοποθέτηση του άκρου σε ανάρροπη θέση. Σε αυτό το στάδιο δεν έχουμε κάποιες αλλαγές στους ιστούς.
- Στο δεύτερο στάδιο μιλάμε για ένα οίδημα μεγαλύτερο, με σκλήρυνση του ιστού και αρκετό λεύκωμα στη σύστασή του.
- Στο τρίτο και τελευταίο στάδιο έχουμε την ύπαρξη μεγάλου και σκληρού οιδήματος με σαφή διαφοροποίηση του ιστού όπως και σκλήρυνση του δέρματος. Επίσης συχνά αναπτύσσεται ευαισθησία στις λοιμώξεις, εμφάνιση δερματικών εκχυμώσεων, έλκη και εκζέματα.
Πώς επιδρά η Λεμφοθεραπεία στην αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος;
Η λεμφοθεραπεία βοηθάει στην μείωση του οιδήματος όπου ήπιες κυκλικές πιεστικές κινήσεις βοηθούν στην παροχέτευση της λεμφικής στάσης δια μέσου του λεμφικού-φλεβικού συστήματος. Παράλληλα, αυξάνει την δυνατότητα μεταφοράς της λέμφου και κατά συνέπεια βοηθάει στην αποβολή διάφορων βλαβερών και μη χρήσιμων ουσιών από τον οργανισμό.
Οι κινήσεις των χεριών των λεμφοθεραπευτών προσανατολίζονται πάντα με γνώμονα την πορεία παροχέτευσης της λέμφου. Αυτές οι κυκλικές πιεστικές κινήσεις (μαλάξεις) έχουν σκοπό την άντληση και την μεταφορά της λέμφου (υγρού του οιδήματος) κεντρικά προς την καρδιά. Μια σωστή λεμφική μάλαξη - θεραπεία συνοδεύεται πάντα από συμπίεση διά μέσου ειδικής ιατρικής κάλτσας συμπίεσης ή ειδικών επιδέσμων με την μορφή της περίδεσης με σκοπό να αποτραπεί η επέκταση του οιδήματος και να υποστηριχθεί σωστά η λεμφοθεραπεία.
Λεμφοίδημα: Βασικές Οδηγίες για Πρόληψη
- Καλή διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά και ελάττωση της ποσότητας αλατιού στο φαγητό.
- Αποφυγή υψηλών θερμοκρασιών, όπως τα πολύ ζεστά μπάνια ή η έκθεση της παθούσας περιοχής στον ήλιο.
- Αποφυγή πολύ γρήγορων κινήσεων πάνω από το κεφάλι, όπως το καθάρισμα τζαμιών.
- Αποφυγή σιδερώματος, χρήσης της ηλεκτρικής σκούπας και γενικότερα μεταφοράς βαρέων αντικειμένων για πολλή ώρα, σε περίπτωση οιδήματος του άνω άκρου.
- Προσοχή στις εργασίες κήπου (σκάλισμα, κλάδεμα κλπ ) πρός αποφυγή αμυχών και μικροτραυματισμών. Εγκυμονεί κίνδυνος λοιμώξεων αφού το πλούσιο σε πρωτεΐνες λεμφικό υγρό αποτελεί ιδανικό περιβάλλον για ανάπτυξη μικροβίων.
- Αποφυγή στενών ρούχων (κάλτσες, στηθόδεσμο, δαχτυλίδια, μπλούζες).
- Δεν αφήνουμε ποτέ να μας παίρνουν αίμα ή να μας μετρούν την πίεση από το οιδηματικό άκρο.
- Φροντίδα της επιδερμίδας και των νυχιών. Ενυδάτωση της επιδερμίδας καθημερινά με κρέμες με ουδέτερο ph. Επίσης χρησιμοποιούμε γάντια για τις εργασίες στο σπίτι και στον κήπο.
- Προσοχή στα κατοικίδια ζώα για αποφυγή αμυχών και μικροτραυματισμών.
- Ακολουθία ήπιων προγραμμάτων άσκησης όπως κολύμβηση (σε θερμοκρασία νερού όχι μεγαλύτερη των 26 βαθμών), περπάτημα, ποδηλασία.
Θεραπεία της ουλής κατά τη Λεμφοθεραπεία
Η λεμφοθεραπεία έχει μια καταπραϋντική και χαλαρωτική επίδραση στο αυτόνομο νευρικό σύστημα και στους λεπτούς μύες. Επίσης έχει και αναλγητικό χαρακτήρα.
Έτσι, η απαλή τεχνική των χειρισμών της Λεμφικής μάλαξης κάνει τις τομές μαλακές και κινητικές, κάνοντας ακόμη και την ίνωση του συνδετικού ιστού να διαλύεται πιο εύκολα. Η επίδραση αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική, διότι για να επιτευχθεί η μέγιστη κινητικότητα στον ώμο, πρέπει ο ιστός της ουλής στην μασχάλη και στο θώρακα να είναι ελαστικός και εύκαμπτος.
Συμβουλές για ασθενείς με Λεμφοίδημα
Λεμφοίδημα: Τι να κάνετε και πώς να προφυλαχτείτε
- Παρακολούθηση από το εξειδικευμένο λεμφοθεραπευτή
- Αποφυγή γενικών τραυματισμών και ιδιαίτερη προσοχή στη χειρουργημένη περιοχή (σύστοιχου άκρου)
- Αποφυγή αιμοληψίας και εφαρμογής πιεσόμετρου, στο άκρο της πάσχουσας πλευράς
- Αποφυγή υποδόριας ένεσης ή βελονισμού στο πάσχον άκρο
- Προσοχή στην έκθεση στον ήλιο και στην υπερβολική ζέστη. Προτείνεται η κολύμβηση τις πολύ πρωινές ή τις βραδινές ώρες
- Αποφυγή καυτών ιαματικών λουτρών και ντους με πολύ ζεστό νερό
- Αποφυγή στενών βραχιολιών, δαχτυλιδιών και ρολογιών ή στενών ρούχων που σφίγγουν το άκρο
- Αποφυγή στενών στηθόδεσμων, ειδικά με μπανέλες
- Προσοχή στις τιράντες ώστε να μην πιέζουν και παρεμποδίζουν τη λεμφική παροχή
- Εάν έχουμε κατοικίδια ζώα προσέχουμε τις εκδορές και τα γρατζουνίσματα από αυτά
- Εργασίες κήπου μόνο με γάντια και κάλυψη του αντιβραχίου με μακρυμάνικο ρούχο
- Άμεση αντιμετώπιση με απολυμαντικό ίσως και αντιβιοτική αγωγή, σε περίπτωση τραυματισμών και εκδορών
- Κράτημα τσάντας από την άλλη πλευρά
- Δεν σηκώνουμε βάρη και δεν υπερφορτώνουμε τις τσάντες μας
- Δεν κάνουμε απότομες κινήσεις και κυρίως πάνω από το κεφάλι μας, όπως καθαρισμός τζαμιών ή χρήση ηλεκτρικής σκούπας
- Προσοχή στα θερμά επιθέματα και την εφαρμογή διαθερμίας όπως και την έντονη μάλαξη κατά την διάρκεια θεραπειών (κυρίως σε θεραπείες στον αυχένα).
- Ενημερώνουμε τον θεραπευτή για την κατάσταση μας κατά την λήψη του ιστορικού
- Προσοχή στα τσιμπήματα από κουνούπια, σφήκες και έντομα. Άμεση απολύμανση της περιοχής
- Προσοχή στην περιποίηση των νυχιών και στις παρανυχίδες
- Προσοχή στη χρήση του στεγνωτήρα μαλλιών από τον κομμωτή
- Αποφεύγουμε αθλήματα που χρειάζονται απότομες κινήσεις με το πάσχον άκρο, όπως τένις, χάντμπολ και σκι. Αντιθέτως συστήνεται η ήπια κολύμβηση και ασκήσεις μέσα στο νερό.
- Διατήρηση σταθερού σωματικού βάρους